QK2 – Khái niệm phóng viên “3 trong 1” không còn xa lạ với các cơ quan báo chí. Một số cơ quan báo chí đã và đang đào tạo phóng viên theo tiêu chí “3 trong 1”, đó là, biết viết tin, bài; chụp ảnh; quay phim, thậm chí viết lời bình, dựng tác phẩm báo chí, làm phát thanh…

Phóng viên các cơ quan báo chí tác nghiệp tại cuộc diễn tập khu vực phòng thủ tỉnh Vĩnh Phúc.

Thuật ngữ “3 trong 1” xuất hiện từ rất sớm, nhất khối báo chí Quân đội, đó là phóng viên các báo Quân khu, Quân chủng, hay cộng tác viên báo chí đang công tác tại Bộ chỉ huy quân sự các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

 Tại mỗi sự kiện, công chúng có thể dễ dàng nhận ra những phóng viên này thường tay sách, nách mang, lỉnh kỉnh nhiều thiết bị như: Máy ảnh, máy quay, chân máy quay, máy ghi âm, bút, sổ ghi chép, laptop. Sự kiện ấy, họ có thể tác nghiệp đủ cho cả 4 loại hình báo chí (báo in, phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử).

Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của các ứng dụng trên internet, báo mạng điện tử có nhiều lợi thế mà không loại hình báo chí nào có được, đó là tính “đa phương tiện”. Là khả năng tích hợp text (văn bản), ảnh, video, âm thanh, đồ hoạ. Khi được tích hợp tính “đa phương tiện”, báo mạng điện tử có thể mang đến cho độc giả nhiều “món ăn” hơn, thay vì chỉ đọc, hay xem. Trong khi đó, vì nhiều lý do khác nhau, như thiếu hụt, hay khan hiếm nhân lực qua đào đạo các kỹ năng “3 trong 1”; điều kiện tác nghiệp không cho phép có nhiều phóng viên tác nghiệp cùng sự kiện…, nên một phóng viên phải đảm nhiệm nhiều phần việc cũng là điều dễ hiểu. Bởi vậy, phóng viên cần đáp ứng tiêu chí “3 trong 1”.

Tại một sự kiện khi xuất hiện phóng viên “3 trong 1”, rõ ràng sản phẩm ra đời trong quá trình lao động của một phóng viên sẽ tăng lên về số lượng, ở đủ các loại hình báo chí (báo in, phát thanh, truyền hình). Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là số lượng sản phẩm đó có đi đôi với chất lượng hay không?. Việc tác nghiệp của phóng viên “3 trong 1” để tạo ra một số lượng sản phẩm lớn sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng tác phẩm. Và ảnh hưởng ít hay nhiều lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như thời gian diễn ra sự kiện dài hay ngắn, có cho phép phóng viên khi tác nghiệp cho ra đời nhiều hay ít loại hình báo chí; phụ thuộc vào khả năng, trình độ, phương pháp tác nghiệp của mỗi phóng viên “3 trong 1” và chất lượng phương tiện tác nghiệp.

Chúng ta thấy, trong một sự kiện, phóng viên “3 trong 1” vừa phải theo dõi để ghi chép diễn biến sự kiện, vừa phải chụp ảnh, quay phim, ghi âm, thậm chí vừa quay phim, chụp ảnh, phóng viên vừa phải dựng hình, làm hậu kỳ khi sự kiện vẫn đang diễn ra. Rõ ràng, với một khối lượng công việc đồ sộ như vậy, nếu phóng viên tập trung vào việc ghi chép, viết tin, thì việc quay phim, chụp ảnh sẽ bị chi phối, ảnh hưởng lớn, chưa nói đến việc quay song cần dựng hình ngay để kịp với khung giờ phát sóng của một số cơ quan báo chí hiện nay. Cũng có những khoảng khắc chỉ cho phép phóng viên làm một công việc, chọn quay phim, hoặc chụp ảnh… Vậy làm thế nào vừa có ảnh đẹp, vừa phải có ảnh động là công việc rất khó khăn, đòi hỏi phóng viên “3 trong 1” phải thực sự linh hoạt, sáng tạo khi tác nghiệp.

Quá trình tác nghiệp chúng tôi thấy rằng, phóng viên muốn thực hiện tốt chức năng “3 trong 1” bên cạnh cần có kiến thức tổng hợp khi tác nghiệp “đa phương tiện”, cần có quá trình chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ. Chuẩn bị chu đáo phương tiện tác nghiệp, sức khoẻ, tâm thế. Quá trình sự kiện chưa diễn ra phóng viên cần định hình sẵn những loại hình mình sẽ làm, từ đó xác định thời điểm nào dành cho ghi chép, ghi chép nội dung gì; thời điểm nào dành cho chụp ảnh, chụp những ảnh nào là phù hợp, là đủ; thời điểm nào dành cho quay phim, cần những cảnh quay nào, quay thời lượng bao nhiêu thời gian là được; thời điểm nào dành cho viết nội dung, dựng hình. Cũng có khi phóng viên cần liên hệ nội dung trước về sự kiện để viết tin, bảo đảm tiết kiệm thời gian. Với những hình ảnh chỉ diễn ra trong khoảnh khắc, như trao khen thưởng tại các hội nghị; khoảnh khắc bắt tay của lãnh đạo, chỉ huy cơ quan, đơn vị, địa phương… cần chọn những vị trí tối ưu nhất để đặt máy quay và bật chế độ tự quay, rồi tập trung cho việc chụp ảnh; để máy ghi âm ở vị trí có lợi nhất, đặt ở chế độ bật để thu âm tốt nhất.

Có thể thấy, báo chí rất cần những tác phẩm chuyên sâu, nhưng đồng thời cần những tác phẩm đáp ứng yêu cầu thông tin nhanh, mang tính thời sự và được phản ánh bằng nhiều loại hình báo chí. Vì vậy tác nghiệp “3 trong 1” đã và đang trở thành xu thế, đòi hỏi các cơ quan báo chí và từng nhà báo có kế hoạch cử đi đào tạo, tự đào tạo, bồi dưỡng, đáp ứng yêu cầu xu thế làm báo hiện nay.

Bài, ảnh: MẠNH TƯỜNG