QK2 – Thành phố Việt Trì – Trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Phú Thọ, là thành phố ngã ba sông, không chỉ đi vào thơ ca, nhạc họa mà còn là nơi hội tụ khí thiêng của đất trời, sông núi, nơi phát tích cội nguồn dân tộc Việt Nam. Trong những năm qua, Thành phố Việt Trì đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế, văn hóa- xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, để tương xứng với tiềm năng, lợi thế; tận dụng không gian, điều kiện tự nhiên, thành phố cần có tư duy mới, đột phá, nhất là trong phát triển kinh tế ven sông.
QUỸ ĐẤT VEN SÔNG CÓ LÃNG PHÍ?
Chúng tôi đến Việt Trì vào đúng mùa mưa bão nhưng dòng sông Lô có từ bao đời vẫn hiền hòa cuộn chảy, bồi đắp phù sa. Phía bên trong thành phố thấp thoáng những tòa nhà cao tầng hiện đại, xen lẫn nhà mái ngói cổ kính, cùng những cung đường Nguyễn Tất Thành, Hùng Vương mới được nâng cấp, sửa chữa, người xe tấp nập đi lại. Đê sông Lô nhỏ bé trước kia nay vừa là tuyến đê ngăn nước từ xa, vừa là tuyến đường rộng lớn với 4 làn xe có điện cao áp, từ cầu Hạc Trì đến trung tâm thành phố và nút giao IC7 vào cao tốc Nội Bài – Lào Cai. 

Từ chân đê ra đến mép sông Lô có chỗ ước chừng rộng từ 800 – 1.000 mét nhưng chỉ có một số bãi cát, sỏi, vật liệu xây dựng hoặc là nơi trung chuyển hàng hóa. Dưới lòng sông nhấp nhô nhiều thuyền bè, chủ yếu là sàng lọc, khai thác cát sỏi, vận chuyển than, vật liệu xây dựng, than, quặng…
Trên tuyến đê sông Thao, chúng tôi cũng bắt gặp cảnh tương tự như ven sông Lô, nhiều diện tích đất ven sông cũng trong tình trạng hoang hóa. Chúng tôi có dịp đến khu vực bãi nổi thuộc phường Minh Nông rộng khoảng 250ha nhưng chưa thấy bóng dáng của sự quy hoạch; chỉ có số ít người dân trồng trọt các loại rau, củ, cây ngắn ngày mang tính tự phát…
Theo thông tin do Phòng Kinh tế thuộc UBND TP. Việt Trì cung cấp, đã có một số doanh nghiệp đề nghị khai thác cát sỏi tại khu vực bãi nổi ở phường Minh Nông gửi cơ quan chức năng, tuy nhiên Phòng Kinh tế đã có Công văn số 64/CV-KT ngày 20/8/2020 đề nghị các cấp có thẩm quyền không xem xét, cấp phép khai thác cát, sỏi tại khu vực này.
Tìm hiểu chúng tôi được biết, hiếm thành phố nào có 2 dòng sông bao bọc và hợp nhất thành“thành phố ngã ba sông” như Việt Trì. Thành phố có 10/23 xã, phường ven sông, với diện tích đất 650ha, nhưng việc quy hoạch, sử dụng quỹ đất ven sông chưa hợp lý và có phần lãng phí. 
CẦN TƯ DUY ĐỘT PHÁ
Việt Trì có khu di tích lịch sử đặc biệt Quốc gia Ðền Hùng, nơi thờ tự Vua Hùng và các bậc tiền nhân, có hai di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu là “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” và “Hát Xoan Phú Thọ” đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Việt Trì trở thành thành phố lễ hội về với cội nguồn dân tộc Việt Nam. Ngày 27/10/2020 Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch ra Quyết định số 3040/QĐ-BVHTTDL về việc công nhận Khu du lịch Quốc gia Đền Hùng. Đó là những điều kiện thuận lợi để xây dựng Việt Trì không chỉ là thành phố lễ hội về với cội nguồn dân tộc mà phải tạo dựng thành một thành phố xanh, thành phố ven sông đáng sống nhất khu vực, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến với Việt Trì.
Tuy nhiên, thành phố Việt Trì cần quan tâm và có những chủ trương, giải pháp đột phá mới để phát triển kinh tế ven sông; xây dựng những đề án, dự án, chiến lược phát triển kinh tế ven sông có tầm nhìn xa trông rộng; đầu tư nhân lực, vật lực, tận dụng triệt để không gian, thời gian, diện tích mặt đất, mặt nước; quy hoạch từng bến bãi, khu vực cảng chuyên chở theo tuyến đường còn để lộn xộn, lãng phí. Cùng với đó nên gợi mở, kêu gọi đầu tư xây dựng các khách sạn, nhà hàng, khu vui chơi giải trí, thể thao, văn hóa, ẩm thực ven sông tạo nên tính liên kết theo chuỗi. Tính định hướng, kết nối và khai thác giá trị cảnh quan không gian hai bên bờ sông chưa được quan tâm đúng mức, chưa đặt dòng sông là trung tâm nghiên cứu, khảo sát, tạo hướng phát triển bền vững…
Theo đồng chí Phan Thanh Dương, Trưởng phòng Kinh tế thành phố Việt Trì, thực hiện sự chỉ đạo của Thành ủy, HĐND, UBND, Phòng Kinh tế đã phối hợp với các cơ quan chức năng xây dựng Đề án phát triển các ngành dịch vụ trên địa bàn thành phố giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030. Theo Đề án này thì khu vực ven sông Lô và sông Thao sẽ phát triển một số ngành, dịch vụ, như xây dựng các tuyến du lịch đường sông; các bến thủy, khu nghỉ dưỡng, khu sản xuất nông nghiệp hữu cơ kết hợp du lịch sinh thái; xây dựng các tuyến ẩm thực ven sông Lô, sông Hồng và thương hiệu “Ẩm thực cội nguồn”; khôi phục một số lễ hội truyền thống, xây dựng hình ảnh và phong cách người dân Việt Trì thân thiện, thanh lịch, mến khách, giàu nhân văn, đậm tình người Đất Tổ.
“Nhất cận thị, nhị cận giang, tam cận lộ”. Đó là 3 tiêu chí tạo nên thiên thời, địa lợi, nhân hòa mà Việt Trì đã hội tụ đầy đủ. Nhưng cần hơn nữa là một tư duy mới, đột phá để tận dụng tối đa tiềm năng, lợi thế mà thiên nhiên đã ban tặng cho Việt Trì. Phát triển kinh tế phải luôn song hành với bảo vệ môi trường, bảo tồn  văn hóa, lễ hội truyền thống của dân tộc. Mong sao thành phố Việt Trì sớm có chủ trương quy hoạch, phát triển kinh tế ven các dòng sông, xây dựng thành phố “sáng, xanh, sạch, đẹp”. 
Bài, ảnh: ĐÀO DUY TUẤN