Thực hiện tốt chính sách đối với thương binh, liệt sĩ (TB-LS), NCC với cách mạng và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” là trách nhiệm của toàn Đảng, của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, nhằm đãi ngộ, tôn vinh những người có nhiều công lao cống hiến trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Nhận thức rõ điều đó và thấm nhuần sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ là những người có công với Tổ quốc, với nhân dân. Cho nên, bổn phận của chúng ta là phải biết ơn, phải thương yêu, giúp đỡ họ”, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với NCC với cách mạng. Hơn 71 năm qua, khởi đầu từ Sắc lệnh 20/SL, ngày 16-2-1947 “Quy định chế độ hưu bổng thương tật và tiền tuất cho thân nhân tử sĩ”, hệ thống chính sách ưu đãi đối với NCC không ngừng được hoàn thiện, đối tượng NCC từng bước được mở rộng. Đến nay, cơ bản đã bao phủ được hết các đối tượng NCC trong cả nước. Nhờ đó, việc tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách đối với TB-LS và NCC với cách mạng, nhất là những năm gần đây đạt được nhiều thành tựu to lớn và quan trọng.

Điều dưỡng viên chăm sóc các thương binh nặng tại Trung tâm Điều dưỡng thương binh Nho Quan (Ninh Bình). Ảnh: Phú Sơn

Với tình cảm sâu nặng, sự tri ân đối với những người đã hy sinh, đóng góp công sức, xương máu của mình cho nền độc lập, tự do của dân tộc, cấp ủy, chỉ huy, cán bộ, chiến sĩ các cơ quan, đơn vị trong toàn quân luôn thực hiện tốt công tác TB-LS và NCC với cách mạng; coi đó là nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng cần quan tâm giải quyết. Ở từng cấp đã làm tốt công tác quán triệt, tuyên truyền, phổ biến chính sách nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm, chất lượng quản lý và tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi NCC theo quy định của pháp luật; phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị và địa phương, thực hiện đúng quy trình xác lập, xét duyệt, thẩm định hồ sơ, tạo điều kiện thuận lợi để NCC được thụ hưởng đầy đủ, kịp thời các chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước. Từ năm 2013 đến nay, quân đội đã xác nhận cho hơn 300 người hoạt động cách mạng trước ngày 1-1-1945 và người hoạt động cách mạng từ ngày 1-1-1945 đến ngày khởi nghĩa tháng 8-1945; gần 500 LS; gần 2.500 TB và hơn 300 bệnh binh; hơn 1.200 người bị địch bắt tù, đày và gần 650 Anh hùng LLVT nhân dân, Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến, bảo đảm chặt chẽ, dân chủ, đúng quy trình, đối tượng. Nhiều trường hợp đơn thư kiến nghị, khiếu nại tồn đọng kéo dài hàng chục năm được xem xét, giải quyết thấu tình đạt lý, đúng quy định pháp luật.Quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã có nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ quan trọng này. Trước hết, tập trung làm tốt công tác phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương nghiên cứu, đề xuất ban hành, sửa đổi, bổ sung hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, làm cơ sở để triển khai thực hiện. Nổi bật là: Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng (năm 2012); trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 14-CT/TW, ngày 19-7-2017 về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác NCC với cách mạng; chủ trì nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”; đề xuất Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 24-CT/TW, ngày 15-5-2013 và Chính phủ ban hành các văn bản quy định về công tác tìm kiếm, quy tập (TKQT) hài cốt liệt sĩ (HCLS) đến năm 2020 và những năm tiếp theo; trình Ban Bí thư Đề án về chế độ, chính sách đối với người Việt Nam có công, người tham gia kháng chiến, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế đang định cư ở nước ngoài. Đồng thời, ban hành các văn bản hướng dẫn nhằm cụ thể hóa nội dung các quy định và chủ động, tích cực tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện chính sách đối với TB-LS và NCC với cách mạng…

Công tác TKQT HCLS được các đơn vị, địa phương hết sức chú trọng và có nhiều giải pháp đồng bộ, thiết thực, hiệu quả trong việc vận động cung cấp và xử lý thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; tổ chức rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; giải mã ký hiệu, phiên hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh; lập bản đồ TKQT HCLS; đẩy mạnh công tác TKQT HCLS ở trong nước và ở Lào, Campuchia. Từ năm 2013 đến nay, toàn quốc đã TKQT gần 11.500 HCLS (ở trong nước gần 5.100 HCLS, ở nước ngoài hơn 6.400 hài cốt). Tích cực mở rộng và tăng cường hợp tác quốc tế; bảo đảm đầy đủ, kịp thời kinh phí, trang bị, phương tiện phục vụ công tác TKQT HCLS.

Về thực hiện chính sách đối với người tham gia kháng chiến, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế: Từ năm 2012 đến nay, Bộ Quốc phòng đã chủ trì nghiên cứu, đề xuất trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhiều đề án lớn có ý nghĩa chính trị-xã hội sâu sắc, được cấp ủy, chính quyền địa phương và đối tượng chính sách đánh giá cao. Đến nay, toàn quốc đã giải quyết chế độ trợ cấp một lần đối với các đối tượng nêu trên cho hơn 1,8 triệu người, với số tiền hơn 6 tỷ đồng và giải quyết chế độ trợ cấp hằng tháng đối với gần 1.500 trường hợp. Hiện nay, các đơn vị, địa phương đang tích cực đẩy nhanh tiến độ thực hiện chế độ, chính sách đối với dân công hỏa tuyến theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời, Bộ Quốc phòng đang nghiên cứu, đề xuất Chính phủ ban hành nghị định triển khai thực hiện chế độ, chính sách đối với NCC, người tham gia kháng chiến đang định cư ở nước ngoài.

Phong trào chăm sóc thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và NCC với cách mạng được phát triển sâu rộng trong toàn quân. Cấp ủy, chỉ huy các cấp thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và có nhiều chủ trương, giải pháp triển khai thực hiện có hiệu quả phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”. Từ năm 2013 đến nay, toàn quân đã đóng góp, xây dựng Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” hơn 176 tỷ đồng; xây tặng hơn 6.400 nhà tình nghĩa; tặng 5.479 sổ tiết kiệm với số tiền hơn 13 tỷ đồng; trao phương tiện, trang thiết bị y tế, trang thiết bị dùng chung tặng các trung tâm nuôi dưỡng thương binh, bệnh binh và trung tâm điều dưỡng NCC với cách mạng với số tiền hơn 71 tỷ đồng; nhận phụng dưỡng 2.820 Bà mẹ Việt Nam anh hùng; giải quyết việc làm cho 340 trường hợp là vợ, con của cán bộ, chiến sĩ, viên chức quốc phòng hy sinh trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và con thương binh, bệnh binh nặng đang điều dưỡng tại các trung tâm. Tham gia đỡ đầu Làng Hữu nghị thuộc Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam; hỗ trợ Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam; thăm hỏi, tặng quà, tổ chức khám, chữa bệnh, tư vấn sức khỏe, cấp thuốc miễn phí cho hàng vạn đối tượng chính sách và NCC với cách mạng.

Với những việc làm thiết thực, cụ thể, quân đội đã góp phần quan trọng vào việc cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần đối với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và NCC với cách mạng; qua đó khẳng định sự tiếp nối và phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng của dân tộc, của Quân đội ta; tiếp tục động viên các lực lượng tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định tình hình chính trị, xã hội ở từng địa phương và cả nước; củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và quân đội.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với TB-LS và NCC với cách mạng hiện nay còn có những hạn chế, bất cập, đó là: Một số NCC với cách mạng vì nhiều lý do khác nhau chưa được công nhận; HCLS chưa tìm được hoặc chưa xác định rõ danh tính còn nhiều; đời sống của thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và NCC với cách mạng mặc dù đã được cải thiện, nhưng còn nhiều khó khăn, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Hồ sơ, thủ tục giải quyết chế độ, chính sách đối với TB-LS, NCC diện tồn đọng còn nhiều phức tạp. Các biểu hiện tiêu cực trong thực hiện chính sách vẫn còn xảy ra ở một số địa phương, gây bức xúc trong xã hội…

Trong những năm tới, tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước tiếp tục phát triển với nhiều thuận lợi, song cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức. Trong khi việc giải quyết chính sách đối với TB-LS, NCC với cách mạng cần phải tiếp tục đổi mới, hoàn thiện, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước và phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong tổ chức thực hiện… Vì vậy, để thực hiện tốt nhiệm vụ quan trọng này, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XII) đã ban hành Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 19-7-2017 về “Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng”; phấn đấu đến năm 2020, 100% gia đình NCC với cách mạng có mức sống bằng hoặc cao hơn mức trung bình của cộng đồng dân cư nơi cư trú; giải quyết cơ bản hồ sơ đề nghị xác nhận NCC với cách mạng còn tồn đọng. Trên cơ sở đó, Quân ủy Trung ương đã ban hành Kế hoạch số 1085-KH/QUTW, ngày 24-11-2017, với đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó các cơ quan, đơn vị cần tập trung quán triệt, triển khai thực hiện tốt những nội dung chủ yếu sau:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện chính sách đối với TB-LS, NCC với cách mạng. Theo đó, lãnh đạo chỉ huy các cấp, các ngành cần quán triệt, nắm vững các quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước về công tác này, từ đó đề cao trách nhiệm, chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể, sát thực, tạo cơ sở chính trị, pháp lý rộng rãi, vững chắc để huy động nguồn lực cả trong và ngoài quân đội cho công tác chính sách. Tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân, đặc biệt là thế hệ trẻ về sự hy sinh to lớn của các thế hệ NCC với cách mạng; về truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc; xác định việc chăm lo, thực hiện chính sách ưu đãi NCC với cách mạng là bổn phận, nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó có quân đội. Công tác tuyên truyền giáo dục phải làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ, các tầng lớp nhân dân thấy rõ những thuận lợi, khó khăn của đất nước, của quân đội và đơn vị, tạo ra đồng thuận cao và khuyến khích sự tham gia đóng góp của cán bộ, chiến sĩ, các thành phần trong xã hội để các đối tượng được thụ hưởng bảo đảm đầy đủ, ngày càng tốt hơn các chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Hai là, phối hợp chặt chẽ cùng các ban, bộ, ngành Trung ương nghiên cứu, đánh giá, tổng kết Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng; tập trung làm rõ những hạn chế, bất cập về nội dung của pháp lệnh, các văn bản hướng dẫn và việc tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi đối với NCC với cách mạng; chỉ rõ nguyên nhân, trách nhiệm, thẩm quyền giải quyết của từng cấp, từng ngành và các địa phương. Trên cơ sở đó, đề xuất ban hành pháp lệnh thay thế (sửa đổi) Pháp lệnh ưu đãi NCC với cách mạng bảo đảm đồng bộ, toàn diện. Xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện sát với thực tiễn, theo hướng quy định cụ thể hơn về điều kiện, tiêu chuẩn, căn cứ xác nhận TB-LS và NCC với cách mạng, bảo đảm tính kế thừa, ưu việt của chính sách đã ban hành, ổn định tình hình chính trị ở các địa phương, nhằm động viên được nguồn lực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới.

Ba là, thực hiện kịp thời, đầy đủ các chế độ, chính sách đối với các trường hợp hy sinh, bị thương trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện quyết liệt, khẩn trương việc giải quyết những vướng mắc, tồn đọng sau các cuộc chiến tranh, phấn đấu hoàn thành cơ bản việc xác nhận, công nhận các đối tượng NCC với cách mạng các thời kỳ trong quân đội. Trước mắt, tích cực chỉ đạo việc nghiên cứu, xây dựng Đề án xác nhận đối với đối tượng NCC với cách mạng (TB-LS…) còn tồn đọng thuộc trách nhiệm của Bộ Quốc phòng; đồng thời, tiến hành rà soát, phân loại hồ sơ, đối tượng NCC tồn đọng ở cơ sở, đề xuất giải quyết trong thời gian tới. Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất và thực hiện xã hội hóa sâu rộng, đẩy mạnh các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”; nâng cao chất lượng, hiệu quả các chương trình, kế hoạch: Phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng; xây dựng nhà tình nghĩa, nhà đồng đội; tặng sổ tiết kiệm; khám, chữa bệnh, tư vấn sức khỏe, cấp thuốc miễn phí cho các đối tượng chính sách và NCC với cách mạng bằng nhiều nội dung, hình thức hoạt động và cách làm sáng tạo, thiết thực. Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra; chấn chỉnh việc thực hiện chế độ, chính sách đối với NCC với cách mạng, bảo đảm chặt chẽ, đúng quy định, không để xảy ra sai sót, tiêu cực; kiên quyết xử lý nghiêm các sai phạm trong việc thực hiện chính sách và đối tượng trục lợi chính sách NCC với cách mạng.

Bốn là, đẩy mạnh công tác TKQT HCLS. Theo đó, các cơ quan, đơn vị cần tiếp tục quán triệt, thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 24-CT/TW ngày 15-5-2013 của Bộ Chính trị, Quyết định số 1237/QĐ-TTg ngày 27-7-2013 của Thủ tướng Chính phủ; tập trung chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; lập bản đồ TKQT HCLS ở 3 cấp (xã, huyện, tỉnh); kết luận rõ địa bàn, xác định khu vực trọng tâm, trọng điểm cần TKQT HCLS; rà soát, bổ sung, hoàn thiện việc giải mã ký hiệu, phiên hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh. Mở rộng hợp tác quốc tế, tăng cường trao đổi đoàn, chia sẻ, cung cấp thông tin về liệt sĩ và mộ liệt sĩ phục vụ công tác TKQT; triển khai đồng bộ các giải pháp đẩy nhanh tiến độ TKQT HCLS; trọng tâm là TKQT ở địa bàn trong nước; tiếp tục TKQT HCLS ở Lào, Campuchia; từng bước đề xuất kế hoạch TKQT HCLS ở một số nước khác. Kịp thời kiện toàn các tổ chức, lực lượng làm nhiệm vụ chỉ đạo và TKQT HCLS; tăng cường đầu tư trang thiết bị, phương tiện vật chất, kỹ thuật, ứng dụng khoa học, công nghệ thông tin trong công tác TKQT, xác định danh tính liệt sĩ và số hóa mộ liệt sĩ.

Năm là, xây dựng cơ quan và đội ngũ cán bộ chính sách đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ. Đây là khâu then chốt nhằm nâng cao chất lượng tham mưu, đề xuất và tổ chức thực hiện chính sách đối với NCC với cách mạng. Thường xuyên kiện toàn cơ quan chính sách bảo đảm cân đối, phù hợp theo hướng tinh gọn, chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu trước mắt và lâu dài; xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác chính sách có đủ phẩm chất, năng lực, đạo đức nghề nghiệp, tận tụy, đoàn kết, sáng tạo, có kiến thức chuyên môn sâu, trải nghiệm thực tiễn; bố trí, sử dụng cán bộ chính sách phải mang tính kế thừa và chuyển tiếp vững chắc. Đồng thời, có chính sách khuyến khích phù hợp để động viên, khích lệ đối với cán bộ chính sách yên tâm phấn đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội trong tình hình mới.

Thực hiện chính sách ưu đãi đối với TB-LS và NCC với cách mạng là thể hiện sâu sắc đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Vì vậy, cấp ủy, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện tốt chính sách đối với TB-LS và NCC với cách mạng. Cán bộ, chiến sĩ toàn quân nêu cao trách nhiệm tham gia thực hiện tốt phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, nhằm tri ân công ơn to lớn đối với thương binh, các anh hùng liệt sĩ, những NCC với đất nước đã hy sinh xương máu, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Trung tướng ĐỖ CĂN, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị

(Theo QĐND)