Nhớ món chè lam của ngoại
QK2 – Ngoại tôi mất thấm thoát cũng đã vài năm nay. Nhưng cứ mỗi dịp gần Tết cổ truyền dân tộc hằng năm, anh em chúng tôi lại bồi hồi nhớ về bà ngoại, về những kỷ niệm một thời, rồi những món ăn mà bà thường hay làm cho lũ trẻ chúng tôi ăn, trong đó nhớ nhất là món chè lam truyền thống mà ngoại tôi thường hay làm cho cả nhà ăn vào dịp Tết.
Món chè lam chuẩn vị truyền thống ngày xuân.
Còn nhớ vào những năm cuối thập niên 80, kinh tế, đời sống vùng quê tôi còn rất nhiều khó khăn. Người dân chỉ quen với hạt lúa, củ khoai, củ sắn. Còn những món ăn như bánh kẹo, hoa quả hay các món ăn khác đều là đồ xa xỉ, mà chỉ những nhà khấm khá mới có điều kiện để mua ăn chơi. Với nhà ngoại tôi cũng nghèo lắm. Nhưng chè lam là “món tủ” của ngoại nên năm nào gần tết ngoại cũng mua sắm nguyên liệu, gia vị về làm rồi chia cho các con ăn vào dịp Tết Nguyên đán.
Để làm được món chè lam thơm ngon, có đặc trưng riêng, ngoại tôi thường lấy các nguyên liệu như: Gạo nếp, lạc rang, mạch nha, đường mật mía, đường vàng, gừng tươi. Ngoại tôi bảo để có món chè lam ăn thơm ngon phải biết cách làm. Trước tiên sẽ lấy gạo nếp xay nhuyễn, rang thơm; lấy một ít nước và đường vàng cho vào đun đến khi sôi thì cho mạch nha và đường mật, một ít muối, củ gừng tươi giã nát vào nồi. Sau đó cho bột nếp, lạc rang vào và trộn, quấy đều đến khi sột sệt, deo dẻo là được (nhớ để lại một ít bột nếp). Sau đó ngoại lấy một cái mâm nhôm lau sạch, rắc ít bột nếp rang lên mâm và đổ chè lam ra san đều và rắc tiếp một lớp bột nếp rang phủ lên mặt nữa. Độ mươi phút sau chè nguội rồi lấy dao xiết thành những miếng nhỏ vừa ăn, sắp lên đĩa thắp hương hoặc đem chia cho mấy người con. Có năm ngoại tôi phải làm mấy mẻ mới đủ chia và tiếp khách vào dịp tết.
Chè lam ngoại tôi làm ăn có vị ngọt ngọt của đường, ấm ấm cay nồng của gừng, bùi bùi và béo ngậy của đậu phộng, mùi thơm của bột nếp khiến nhiều người rất thích thú món ăn dân dã này. Miếng bánh ngoại tôi làm ăn cảm giác rất dẻo nhưng không quá dính vào chân răng, vì có bột nếp phủ kín. Với lũ trẻ chúng tôi, nhiều khi ăn cả đĩa, ăn đến no bụng mà không biết chán là gì. Nhưng với những người lớn tuổi như bố tôi, ngày tết ngồi bên ấm trà nóng mà nhâm nhi thưởng thức món chè lam của ngoại làm thì thích thú khỏi phải bàn. Mưa xuân lất phất, thời tiết lành lạnh, vừa uống trà vừa ăn món chè lam thì thật tuyệt. Những năm ngoại tôi gần 80 tuổi mà vẫn làm chè lam cho các con, các cháu ăn tết.
Ngày nay nhiều nơi cũng làm chè lam, tôi cũng đã được ăn một vài chỗ nhưng ít ai làm món này ngon như của ngoại. Thấm thoát cũng đã mấy chục năm, ngoại tôi cũng đã về với thế giới người hiền, nhà ngoại tôi cũng không còn duy trì làm món ăn này nữa. Xa quê vào quân ngũ đã mấy chục năm, tuổi cũng đã ngũ tuần, nhưng mỗi độ xuân về trong tôi lại trào dâng, lâng lâng nhớ về ngoại, về món chè lam của ngoại năm nào.
ĐÀO THÚY QUỲNH
Quân khu 1
