QK2 – Cách đây 78 năm, ngày 13/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 33C thiết lập các Toà án quân sự (TAQS) trong phạm vi cả nước để xét xử đối với tất cả các đối tượng làm bất cứ việc gì phương hại đến nền độc lập dân tộc. Căn cứ Sắc lệnh này, các TAQS trên cả nước được thành lập; đây là dấu mốc lịch sử đánh dấu sự ra đời của hệ thống Toà án Việt Nam nói chung, TAQS nói riêng và ngày 13/9 hằng năm đã trở thành Ngày truyền thống của ngành Toà án.

Để đáp ứng yêu cầu cấp thiết là trừng trị kẻ phạm tội ngay tại chiến trường; ngày 23/8/1946, Chính phủ ra Sắc lệnh 163 thành lập các Toà án binh trong quân đội gồm: Toà án binh tối cao, Toà án binh Trung ương, Toà án binh khu, Toà án binh liên khu và Toà án binh mặt trận. Khi Hiến pháp năm 1959 và Luật Tổ chức TAND ra đời, các TAQS quân khu, quân chủng, binh chủng và tương đương được thành lập thay cho các Toà án binh trước đây, thuộc hệ thống TAND và là cơ quan xét xử của Nhà nước được tổ chức trong quân đội. Trong thời gian chiến tranh cũng như khi hoà bình, các TAQS đã tích cực cùng quân và dân cả nước phục vụ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và phản động tay sai; phục vụ cho công cuộc xây dựng và kiến thiết đất nước và đã thực sự là công cụ chuyên chính hữu hiệu, góp phần bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân, giữ nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội.
Đối với TAQS Quân khu 2, là đơn vị thành lập muộn nhất do được tách ra từ TAQS Quân khu 1, ra đời ngày 01/7/1978. Khi xảy ra cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc; cùng với LLVT Quân khu, TAQS Quân khu 2 đã tổ chức một bộ phận bám sát mặt trận phía Tây Bắc, chủ động phối hợp với các cơ quan pháp luật để xét xử tội phạm ngay tại chiến trường; tuyên truyền pháp luật, giữ nghiêm kỷ luật quân đội và sức mạnh chiến đấu của LLVT Quân khu. 
Khi Pháp lệnh Tổ chức Toà án quân sự năm 1986 có hiệu lực thi hành, hệ thống tổ chức TAQS ba cấp trong Quân đội được hình thành, lúc này TAQS Quân khu 2 được tổ chức thêm TAQS Khu vực 1, TAQS Khu vực 2 để xét xử các vụ án theo thẩm quyền ba cấp. Đến tháng 5 năm 2020, TAQS khu vực 1 và 2 được sáp nhập thành TAQS Khu vực Quân khu 2 theo Nghị quyết số 571/NQ-UBTVQH 14 ngày 10/9/2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Nhìn lại chặng đường lịch sử 78 năm xây dựng và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo của Đảng, ngành TAND nói chung và TAQS nói riêng đã có những bước phát triển vượt bậc, đáp ứng các yêu cầu thực tiễn đặt ra đối với từng giai đoạn lịch sử của đất nước. Bằng hoạt động của mình, các TAND, TAQS luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ pháp chế XHCN, giữ gìn an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, góp phần to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, xây dựng quân đội theo đường lối đổi mới của Đảng, vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Đối với TAQS Quân khu 2, kể từ khi thành lập đến nay, trong bất cứ hoàn cảnh nào, các thế hệ cán bộ, nhân viên toàn ngành luôn phát huy tốt tinh thần đoàn kết, bản lĩnh chính trị vững vàng, giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng và truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” với nguyên tắc “Phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư” mà sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn. Các TAQS Quân khu 2 đã thực hiện nghiêm quyền tư pháp, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; góp phần giáo dục nhân dân, quân nhân trung thành với Tổ quốc, chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội và tôn trọng những quy tắc của cuộc sống xã hội. Xây dựng ý thức tự giác trong đấu tranh phòng, chống vi phạm, tội phạm; thực hiện tốt việc tuyên truyền, phổ biến, tư vấn, hướng dẫn thực hiện pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu và nhân dân trên các địa bàn đóng quân. Với những thành tích đó, trong những năm qua, TAQS hai cấp Quân khu 2 đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; Bộ Quốc phòng, TAND tối cao, TAQS Trung ương và Bộ Tư lệnh Quân khu tặng Cờ thi đua, nhiều Bằng khen, Giấy khen.
Phát huy truyền thống vẻ vang 78 năm qua, trong thời gian tới; cán bộ, nhân viên TAQS hai cấp Quân khu tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, tích cực nghiên cứu, học tập và tổ chức thực hiện thành công các chỉ thị, nghị quyết của Đảng; đặc biệt Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN. Nâng cao hiệu quả công tác chuyên môn và công tác quân sự, quốc phòng; công tác xây dựng đảng. Thực hiện có chất lượng, hiệu quả phong trào thi đua “Trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý” và Cuộc vận động “Nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, của đội ngũ thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án nhân dân các cấp”. Phát huy tốt phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, tích cực, gương mẫu trong công tác để giữ vững kỷ cương, kỷ luật, pháp luật, tạo động lực trực tiếp nhằm xây dựng Tòa án nhân dân nói chung, Toà án quân sự nói riêng trong sạch, vững mạnh, từng bước hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, bảo vệ công lý, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc và góp phần cùng LLVT Quân khu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Đại tá LÊ TRUNG DŨNG, Chánh án Tòa án Quân sự Quân khu 2