QK2 – Trước khi sang Liên Xô, Bác Hồ đọc luận cương của Lenin viết về các dân tộc bị áp bức, truyền cảm hứng cho Người tìm con đường cứu nước. Bác hiểu rằng muốn làm cách mạng thì phải đào tạo cán bộ. Sau đó, Người đưa một số thanh niên Việt Nam yêu nước sang Liên Xô, trong đó có ba người sau này trở thành Tổng Bí thư là các đồng chí Trần Phú, Lê Hồng Phong và Hà Huy Tập. Bà Nguyễn Thị Minh Khai về sau làm Bí thư Thành ủy Sài Gòn.

Những tư tưởng lớn của Cách mạng Tháng 10 Nga về sau được vận dụng cho Việt Nam bao gồm: khẩu hiệu Ruộng đất cho dân cày, chống phong kiến, thực dân, lập mặt trận vũ trang khởi nghĩa… Ngoài ra, sự kiện Liên Xô chiến thắng Đức và phát xít Nhật trong Thế chiến II cũng đã tạo điều kiện rất thuận lợi cho Việt Nam khởi nghĩa giành độc lập năm 1945.

Đầu tiên, Liên Xô giúp đào tạo cán bộ Việt Nam. Việt Nam mở sứ quán tại Matxcơva năm 1952. Năm 1954, Việt Nam đưa khoảng 300 người sang Liên Xô, bao gồm 100 người học tiếng Nga làm phiên dịch, 100 người học kỹ thuật và 100 thiếu nhi, con của các cán bộ. Sau đó ngày càng tăng lên, khoảng 8.000 người. Nhiều người trong số này trở thành lực lượng nòng cốt trong kháng chiến chống Mỹ và công cuộc xây dựng miền Bắc. Có những người giữ vị trí lãnh đạo cấp cao từng học ở Liên Xô như Tổng bí thư Nông Đức Mạnh, Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Thủ tướng Phan Văn Khải, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An” – ông Vũ Khoan nhớ lại.

Sự giúp đỡ tiếp theo mà Liên Xô dành cho Việt Nam chính là hỗ trợ quân sự. Sau khi tuyên bố công nhận nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ngày 30-1-1950, Liên Xô và Trung Quốc bắt đầu hỗ trợ Việt Nam kháng chiến chống Pháp. Ban đầu, sự giúp đỡ của Liên Xô diễn ra bí mật. Chiến dịch Điện Biên Phủ, lần đầu tiên Việt Nam mình có pháo cao xạ là do Liên Xô giúp đỡ. Stalin có nói với Mao Trạch Đông rằng Việt Nam cần gì thì Trung Quốc cứ “tạm ứng” trước và Liên Xô sẽ bù lại sau vì Trung Quốc ở gần Việt Nam.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ sau đó, Liên Xô cũng hỗ trợ Việt Nam những vũ khí hiện đại như tiêm kích Mig 17, Mig 21, tên lửa, xe tăng, tên lửa đất đối không, tên lửa vác vai, súng phun lửa… Liên Xô còn tích cực hỗ trợ Việt Nam xây dựng các công trình năng lượng quy mô lớn như thủy điện Thác Bà, Hòa Bình, Trị An, nhiệt điện Phả Lại, Uông Bí…Vận mệnh người Nga và người Việt rất giống nhau. Hai bên cùng trải qua những cuộc chiến tranh khốc liệt, cùng làm cách mạng, xây dựng chủ nghĩa xã hội giống nhau nên có sự đồng cảm lẫn nhau.

Sau những biến cố, Việt Nam vẫn kỷ niệm cuộc Cách mạng Tháng 10 Nga, đấy là tình cảm sâu nặng, mối quan hệ chính trị rất tin cậy. Nền văn hóa Nga cũng rất đẹp, văn học sâu sắc, nhạc hay, múa giỏi, ngành điện ảnh một thời có tính tư tưởng rất cao. Người dân Việt Nam cũng yêu mến người Nga. Mỗi lần ông Putin hay Medvedev qua thăm Việt Nam, họ đều được người Việt chào đón nồng ấm. Nhiều thế hệ, tầng lớp người Việt có tình cảm sâu nặng với người Nga như hàng vạn du học sinh từng học ở Nga, những người làm cho các công ty, cơ sở có chuyên gia Liên Xô và những người Việt đi xuất khẩu lao động trước đây.

Lịch sử cho thấy mối quan hệ giữa Việt Nam với Liên Xô trước đây, và với Liên Bang Nga ngày nay luôn nồng ấm, tin cậy, vượt qua mọi thử thách của thời gian và sự biến động của lịch sử. Quan hệ Việt-Nga được xây dựng và phát triển trên nền tảng của tình hữu nghị gắn bó giữa hai dân tộc và đã được kiểm chứng bởi thời gian. Tiếp tục củng cố, phát triển quan hệ hữu nghị truyền thống, sự hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam và Liên bang Nga trên tinh thần đối tác chiến lược, không chỉ vì lợi ích của nhân dân hai nước mà còn góp phần vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới.

NGỌC CƯỜNG