Quân và dân Phú Thọ chiến đấu bảo vệ hậu phương
QK2 – Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954), Phú Thọ là cửa ngõ quan trọng để bảo vệ chiến khu Việt Bắc. Với tinh thần “tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, quân dân Phú Thọ đã làm hết sức mình, huy động tối đa dân công đi phục vụ chiến trường; động viên, quyên góp thóc gạo, thực phẩm… sẵn sàng phục vụ cho chiến dịch và thực hiện nhiệm vụ nghi binh, kiềm chế địch.
Cuối tháng 9, đầu tháng 10 năm 1952, quân dân Phú Thọ cùng với nhân dân Yên Bái huy động 450 thuyền nan, bè mảng góp sức cùng bộ đội công binh thực hiện thành công cuộc vượt sông lớn nhất trong lịch sử 30 năm tiến hành chiến tranh giải phóng. Chỉ trong đêm ngày 10 tháng 10 năm 1952, đã đưa 41.000 người, 338 lừa, ngựa và hàng trăm tấn trang bị, lương thực, thuốc men đã qua sông Thao bí mật, an toàn.
Nhân dân Phú Thọ cắm chông chống quân Pháp nhảy dù trong Chiến dịch Việt Bắc Thu – Đông 1947.
Nhằm làm thất bại cuộc hành quân Loren của Pháp đánh lên Phú Thọ, Yên Bái, Tổng Quân ủy đã chỉ thị cho Tỉnh ủy Phú Thọ và các lực lượng vũ trang phải tích cực đánh địch bằng mọi cách để bảo vệ kho tàng, mùa màng, bảo vệ nhân dân. Nhiệm vụ chủ yếu của Phú Thọ lúc này là vừa tổ chức lực lượng chống càn vừa làm công tác sơ tán cơ quan, kho tàng về nơi an toàn, tuy nhiên, công tác phòng tránh, sơ tán gặp nhiều khó khăn vì tập trung nhiều kho tàng với tổng trọng lượng hàng hóa lên tới 15.000 tấn; nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp quốc phòng và dân dụng cùng hai phân viện điều trị với 500 thương bệnh binh. Trong lúc này, địch ồ ạt tấn công càn quét vùng hữu ngạn sông Thao, Tam Nông, Thanh Thủy, Thanh Sơn, thị xã Phú Thọ, Đoan Hùng, chúng nhanh chóng thiết lập công sự, móc nối bọn phản động, triệt hạ làng mạc, cướp thóc gạo, của cải và uy hiếp đồng bào, phá hoại cơ sở kho tàng ta chưa kịp di chuyển.
Nhờ có sự chuẩn bị từ trước, Tỉnh ủy Phú Thọ đã kịp thời triển khai lực lượng, bố trí tác chiến trên tất cả các hướng. Được sự phối hợp của bộ đội chủ lực, quân dân Phú Thọ đã chủ động phá hoại cầu đường, cất giấu tài sản, chiến đấu ngoan cường, ngăn chặn, bẻ gãy nhiều mũi tiến công, nhiều trận càn của địch. Điển hình như bộ đội địa phương và du kích Tam Nông đánh 19 trận, diệt và làm bị thương 108 tên. Quân dân Hạc Trì đánh 27 trận và loại khỏi vòng chiến đấu 109 tên, giải thoát hơn 300 thanh niên bị bắt, bảo vệ hàng trăm tấn thóc và hàng hóa. Tại xã Cao Mại (Lâm Thao), trong một ngày bộ đội địa phương và du kích đã ba lần đánh bật địch ra khỏi làng, diệt hàng chục lính Âu – Phi…
Ngày 14 tháng 11, khi biết địch rút khỏi Đoan Hùng theo đường số 2, ta bố trí phục kích và lần lượt chiếm lĩnh trận địa. 9 giờ 45 phút, khi đoàn xe địch lọt vào trận địa, các loại hỏa lực của ta từ đồi cao hai bên đường đồng loạt nhả đạn, đội hình quân địch bị chia cắt thành đôi. Sau một ngày chiến đấu quyết liệt ta đã tiêu diệt và bắt hơn 400 tên địch, phá hủy 44 xe cơ giới, trong đó có 17 xe tăng, xe bọc thép, thu nhiều quân trang quân dụng của địch. Phát huy thắng lợi, bộ đội ta tiến hành truy kích địch ở vùng Phú Hộ, núi Voi, núi Chò, núi Quyết… diệt thêm 180 tên, bắt 7 tên, đưa tổng số quân địch bị tiêu diệt hơn 600 tên.
HUYỀN LINH (Tổng hợp)
Quân khu 1
