Lễ hội qua năm của người Dao đỏ
Xuất phát từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong các tộc họ, nhằm cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, người người khỏe mạnh… hằng năm người Dao đỏ ở xã Hồ Thầu, huyện Hoàng Su Phì, Hà Giang vẫn duy trì tổ chức Lễ hội Quỹa Hiéng (Lễ hội qua năm).
Trò chơi vật chày trong lễ hội.
Cứ vào dịp cuối năm cũ, đầu năm mới, đồng bào dân tộc Dao đỏ ở xã Hồ Thầu lại tổ chức Lễ hội Quỹa Hiéng. Để chuẩn bị cho lễ hội, các gia đình trong bản chuẩn bị lễ vật dâng cúng. Khi lễ vật chuẩn bị đầy đủ, thầy cúng thổi một hồi tù và như một lời tuyên bố lý do mở hội, cúng mời thần linh cùng tất cả những người đã mất trong dòng tộc về dự lễ hội quan trọng nhất trong năm của người Dao đỏ. Trong bài khấn, thầy cúng kể chuyện về sự hình thành trời đất vũ trụ với bốn mùa: xuân – hạ – thu – đông, kể về sự ra đời, phát triển của loài người trong đó có các tộc họ người Dao xã Hồ Thầu. Kể lại và tỏ lòng biết ơn những người đã có công giúp người Dao đỏ chống lại ma tà quỷ dữ, bảo vệ cuộc sống… Lễ hội cũng là dịp để con cháu người Dao cúng tế thế giới thần linh, cúng các loại ma đến dự lễ, cầu mong các thần ma phù hộ cho con cháu làm ăn gặp nhiều may mắn. Trước khi kết thúc phần nghi lễ, thầy cúng đốt số giấy bản trên đàn cúng và thổi một hồi tù và để tiễn biệt các ma về cõi Giàng Chiêu (tức Dương Châu đại điện – là nơi phát tích, thủy tổ của các tộc họ người Dao).
Một việc không thể thiếu trong Lễ hội Quyã Hiéng của dân tộc Dao xã Hồ Thầu, là lễ xuất hành được thực hiện vào buổi sáng ngày đầu tiên của năm mới. Thầy cúng chọn giờ tốt và hướng tốt để xuất hành trong ngày đầu năm, nhằm đem lại nhiều tài lộc may mắn mong năm mới sẽ có nhiều tài lộc, mùa màng tốt tươi cho cả năm. Vào ngày này, mọi người mặc những bộ quần áo mới và chỉ nói những lời tốt đẹp, để cả năm được hòa thuận hạnh phúc. Khi xuất hành, mỗi người mang một dụng cụ lao động như cày, cuốc, dao, xô chậu đựng nước làm các hoạt động đầu năm để lấy may mắn. Sau lễ xuất hành, mọi người lấy thức ăn đã chuẩn bị sẵn cho trâu bò ăn nhằm trả ơn những ông trâu chú bò đã vất vả giúp gia đình cày bừa suốt năm cũ và sẵn sàng chuẩn bị cho năm mới…
Với những giá trị văn hóa đặc sắc, Lễ hội Quyã Hiéng của đồng bào người Dao đỏ xã Hồ Thầu đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
VŨ HƯƠNG (ST)
Quân khu 1
