Trong số 30 hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại các tỉnh Bắc Lào được đưa về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ Tông Khao lần này, hiện vật chung các anh để lại chỉ là những mẩu nhỏ ni lon, tăng, võng… ngoài ra không còn gì khác. Thế nhưng, với những người làm nhiệm vụ tìm kiếm thì đây đã là những thành công lớn, sau bao tháng ngày miệt mài tìm kiếm, đào bới, với lòng mong mỏi khát khao sớm tìm được để đưa các anh về với đất mẹ Việt Nam.

Bài 1: Hành trình đón các anh về

Đoàn công tác do Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy, Chủ nhiệm Chính trị Quân khu dẫn đầu lần này sang nước bạn, có nhiệm vụ phối hợp tổ chức lễ bàn giao và đưa 30 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại các tỉnh Bắc Lào về nước. Đoàn có chín người, trong đó có Đại tá Nguyễn Văn Huy, nguyên là Đội trưởng Đội Quy tập mộ liệt sĩ đã có trên 9 năm bên nước bạn. Vốn là người có nhiều kinh nghiệm, anh thường xuyên chia sẻ với các thành viên trong đoàn về phong tục tập quán, kinh nghiệm đi rừng, nguyên tắc trong giao tiếp; đặc biệt là những câu chuyện về việc đào bới, tìm hài cốt liệt sĩ bên đất bạn. Chuyện băng rừng, vượt suối, chuyện đêm nằm ngủ rừng thấy khó chịu trong vùng kín lúc ấy mới biết là có vắt đã căng bụng máu và còn đầy rẫy những câu chuyện gian nan vất vả trong quá trình tìm kiếm. Có những lúc tưởng chừng như tuyệt vọng, đào đi bới lại đến cả năm sáu lần, nhưng cũng có lần gần hết ngày mới thấy mẩu tăng, võng, ni lon nhỏ, đã làm anh em bớt mệt nhọc, tiếp tục hăng say công việc. Cái khó khăn trong tìm kiếm, đó là chiến tranh đã lùi xa, địa hình có nhiều thay đổi, nhiều khu rừng già giờ lại trở thành những rừng cao su bạt ngàn; ẩn họa bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh; các loại dịch bệnh, tai nạn và còn biết bao khó khăn, vất vả, thiếu thốn khác trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Thủ trưởng Cục Chính trị Quân khu phủ Quân kỳ lên linh cữu các Anh hùng liệt sĩ.

Trước ngày tổ chức lễ bàn giao chúng tôi được gặp và trao đổi với đồng chí Xổm Phoong – Xẻng Chăn Tha Nà, Giám đốc Sở Lao động phúc lợi xã hội tỉnh U Đôm Xay, anh là người rất thông thạo tiếng Việt. Xổm Phoong khẳng định: Những năm qua, thực hiện chương trình của Đảng, Nhà nước và Quân đội 2 nước về việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất nước Lào, Sở Lao động phúc lợi xã hội đã tích cực giúp cho Ban công tác đặc biệt của tỉnh U Đôm Xay, xây dựng kế hoạch, đồng thời cử cán bộ từng cấp xuống cơ sở và phối hợp tốt với các bản, với Đội quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2, triển khai rất tốt công việc này. Từ đó đã có hàng nghìn liệt sĩ được cất bốc, bàn giao đúng nghi lễ đưa về Việt Nam. Mỗi lần tổ chức nghi lễ bàn giao là một lần nhân dân Lào chúng tôi có dịp đến tận nơi để tỏ lòng biết ơn và ghi nhớ công lao thật to lớn của những người con anh dũng Việt Nam. Lần này chúng tôi đã và đang chuẩn bị thật chu đáo cho buổi lễ bàn giao 30 hài cốt tìm được trong mùa khô 2018.

Thật đúng như lời của anh Xổm Phoong chia sẻ, mới sáng sớm đã có rất nhiều dòng người từ các ngả đường đổ dồn về trung tâm tỉnh U Đôm Xay. Ai lấy đều tự giác đứng theo hai bên đường kéo dài đến hơn ba cây số từ trung tâm theo hướng ra cửa khẩu về Việt Nam.

Đông đảo nhân dân đón các Anh hùng liệt sĩ.

Trong tiết trời ấm áp đến kỳ lạ giữa đông, lễ bàn giao 30 bộ hài cốt tại trung tâm tỉnh U Đôm Xay, Nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, có sự tham dự của Ban công tác đặc biệt Chính phủ và 6 tỉnh Bắc Lào; Ban chỉ đạo 515 Quân khu; Công ty hợp tác Quốc tế 705; Hội người Việt Nam tại U Đôm Xay, Đội quy tập mộ liệt sĩ Quân khu. Phát biểu tại buổi lễ, Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn khẳng định: Qua các thời kỳ nhiều cán bộ, chiến sĩ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã tham gia chiến đấu, sát cánh cùng Bộ đội Pa thét và nhân dân các bộ tộc Lào, chiến đấu chống kẻ thù chung, giành độc lập tự do cho đất nước Lào anh em. Trong cuộc chiến tranh đầy khó khăn, gian khổ và ác liệt ấy, đã có nhiều cán bộ, chiến sĩ của Lào và Việt Nam anh dũng hy sinh. Đến nay, chiến tranh đã lùi xa, nhưng chúng ta vẫn tiếp tục làm nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc và quy tập, an táng hài cốt các Anh hùng liệt sĩ về nơi an nghỉ cuối cùng. Đây là chủ trương và quyết tâm lớn của 2 Đảng, 2 Nhà nước Việt Nam – Lào. Để thực hiện chủ trương đó từ cuối năm 1994 đến nay, Đội Quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2 làm nhiệm vụ trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào đã xác minh, kết luận 3.518 thông tin về mộ liệt sĩ, đã tìm kiếm, cất bốc đưa về Việt Nam được 1.732 hài cốt liệt sĩ, trong đó 123 liệt sĩ có đầy đủ họ, tên, quê quán. Riêng giai đoạn 1 mùa khô năm 2018 – 2019, Đội đã xác minh kết luận được 145 thông tin về mộ liệt sĩ, tìm kiếm, cất bốc được 30 bộ hài cốt liệt sĩ. Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trong các thời kỳ chiến tranh, đưa về nước an táng, bảo quản, chăm sóc lâu dài trong các nghĩa trang liệt sĩ là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước Việt Nam; là sự tri ân, tôn vinh công lao to lớn của các Anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc và thực hiện nghĩa vụ Quốc tế cao cả của Đảng, Nhà nước; là nghĩa cử cao đẹp, thực hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn "," Đền ơn đáp nghĩa " của dân tộc Việt Nam.

Vượt chặng đường hơn 200 km từ U Đôm Xay qua 2 cửa khẩu Lào – Việt để chúng tôi trở về thành phố Điện Biên Phủ Anh hùng. Những đoạn đường vắng bóng chỉ có những bông dã quỳ như đang muốn bùng lên khoe sắc, vàng óng tựa như những vầng mặt trời nhỏ chờ đón các anh. Cảm ơn đất trời đã tạo cho thiên nhiên một loài hoa dại sống ở những miền sơn cước, chịu được giá rét, khô cằn vươn lên căng bông giữa trời đông, đủ để làm ấm lòng khách qua đây.

Bài ảnh: TRUNG HIẾU